فیلم شکلک

Sheklak

«شکلک» وجهی دیگر از توانایی های نویسنده ای را نشان می دهد که اگر زمانی با او همکار و همنشین بوده باشی، یا حالا همین جوری هم که نگاهش کنی، تعجب می کنی که او سر در چنین دنیاهایی هم دارد. بخشی از این «ملاحظه» که البته از سر شوخی است اما بخش جدی اش این است که همین ادبیات عامیانه و به اصطلاح لوده وار، برای ثمینی بسیار جدی و اساسی است و جان مایه این نمایشنامه. متنی ست که اندکی لغزش در نوشته و اجرا می توانست آن را به یکی از نمایش های عامه پسند تبدیل کند، اما حالا به اثری لایه لایه و عمیق تبدیل شده است. اتفاقا متن و اجرا به نحو هوشمندانه ای از قراردادهای نمایش سنتی ایرانی (از تعزیه و تخت حوضی گرفته تا نقالی و پرده خوانی) بهره گرفته است.
«شکلک» ترکیبی بامعنا از دو مقطع تاریخی این سرزمین است؛ با شخصیت هایی که از حیث طبقاتی تقریبا به هم نزدیکند و از حیث فرهنگی در دو سر یک طیف قرار دارند. از نظر منطق نمایشی، نویسنده و کارگردان یکی از این دو زمان را (مکان که ثابت است) اصلی نمی داند. اما از نظر روانی، تماشاگر این زمان زوج جوان نمایش و مقطع امروز را اصلی تر و به خود نزدیک می داند. البته ترکیب این دو مقطع حالت فلاش بک و بازگشت به حال ندارد و همان منطق رئالیسم جادویی که ثمینی به کار برده توصیف مناسب تری است. بخش «نمایشی» کار را به شیوه ای شبیه «اینترکات»، زوج قدیمی به عهده دارند که یا آن را پرده خوانی می کنند یا ذکر مصیبت. از حیث مضمون هم «شکلک» نمایشی جسورانه است.

هوشنگ گلمکانی

در این متن تقابل آدم های معمولی در یک برهه تاریخی، هم بهانه ای می شود برای سرک کشیدن در حال و هوای امروز جامعه و هم دستاویزی برای دیدن گذشته ای که بظاهر از ما دور است، اما به همان نسبت نزدیک است.
ثمینی در متن این تقابل را با استفاده از دیالوگ هایی سنجیده به سطح زبان اثر هم می کشاند، آدم های دیروزی از کلماتی استفاده می کنند و بسامد واژگانی دارند که امروزه رواج چندانی ندارد. در مقابل زوج امروزی در دیالوگ های خود کلماتی را به کار می برند که برای آدم های دیروز ما به ازای معنایی ندارد. این تفاوت در دیالوگ ها البته در اکسسوار صحنه هم تداوم می یابد. تلفن همراه به همان اندازه برای آدم های امروزی آشناست که معرکه گیری و پرده خوانی برای آدم های دیروزی. در دل این تقابل ها، هم لحظات کمیک شکل می گیرد و هم لحظاتی متاثرکننده. کارگردانی هوشمندانه کیومرث مرادی و میزان سن های سنجیده او باعث شده تا همین تقابل و تضاد ظاهری در دل بازی ها و رفتار بازیگران در صحنه راه یابد.

محمدرضا رستمی